Gemeenten en OCMW’s kunnen vrijwel onbeperkt met elkaar samenwerken. In de loop van de voorbije decennia heeft dat ertoe geleid dat er tal van samenwerkingsverbanden (OCMW-verenigingen, intercommunales, …) zijn ontstaan voor telkens weer andere groepen van besturen. Voor buitenstaanders gaat het om een ondoorzichtig kluwen. Maar ook lokale besturen zelf zijn vaak het overzicht kwijt, en bestuurders hollen van het ene naar het andere overlegforum waar ze elkaar in steeds andere samenstellingen over steeds weer andere onderwerpen zien.
Met de ‘regiovorming’ wil de Vlaamse overheid hieraan wat doen. Ze streeft naar een sanering van het intergemeentelijke landschap, met zowel de door haarzelf opgerichte verbanden (bv. eerstelijnszones of vervoerregio’s), als die waar de gemeenten of OCMW’s zelf aan de basis van liggen. Het principe is dat samenwerking tussen gemeenten of OCMW’s voortaan maximaal binnen zogenaamde referentieregio’s moeten vallen, en dat bestaande verbanden de komende jaren maximaal binnen die referentieregio’s moeten worden georganiseerd.
Op 12 maart 2021 en op 4 februari 2022 nam de Vlaamse Regering een beslissing over de afbakening van de referentieregio’s en het verdere verloop van het traject regiovorming. Er werden 15 referentieregio’s gedefinieerd.
Op 3 februari 2023 werd het door de Vlaamse Regering goedgekeurde decreet over de regiovorming en tot wijziging van het decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur, (verder ‘het Regiodecreet’ genoemd) gepubliceerd.
Vlaanderen wordt hiermee officieel opgesplitst in 15 regio’s met Aalst als onderdeel van de zogenaamde ‘Denderregio’. Het is de bedoeling dat de lokale besturen vanaf nu niet langer zelf samenwerkingen opzetten over de grenzen van de regio’s heen. De regio’s kunnen zelf wel partnerschappen met elkaar aangaan. Ook grotere samenwerkingen kunnen in uitzonderlijke gevallen naast de regio’s plaatsvinden. De bestaande structuren krijgen tot eind 2030 om zich in regel te stellen (mits een aantal uitzonderingen waarvan sommige al vroeger moeten in regel zijn en andere (waaronder afvalintercommunales) later).
Referentieregio’s vormen geen nieuwe bestuurslaag. Het zijn overlegmodellen waar afspraken worden gemaakt vanuit een breed maatschappelijk perspectief, met als doel te komen tot gebiedscoalities rond maatschappelijke uitdagingen die sectoren en bestuurslagen overschrijden.
Verplichte rapportering
In het decreet werd een verplichting opgenomen om maandelijks te rapporteren over de regiowerking aan het college van burgemeester en schepenen en minstens twee keer per jaar aan de gemeenteraad.
Met het oog op een nauwere samenwerking kwamen de algemeen directeurs van de 14 lokale besturen van de toekomstige Denderregio voor het eerst samen in Aalst op 31 maart 2023. Er werd de tijd genomen elkaar kort te leren kennen en de socio-economische gemene deler en maatschappelijke uitdagingen te benoemen. Het opzet van dit overleg bestond eruit de eerste krijtlijnen te bepalen over de afstemming van de samenwerkingsverbanden voor regionale thema’s. Aansluitend werd een voorstel gedaan om dit overleg in de toekomst structureel te organiseren, alsook een burgemeestersoverleg voor de 14 besturen op te starten. Op 2 juni 2023 vond de tweede samenkomst plaats van de 'DADO'. Een volgende is gepland in september.
Op 1 juni 2022 en 23 juni 2023 kwamen de burgemeesters en algemeen directeuren van de denderregio samen. Op de laatste samenkomst werden onder meer afspraken gemaakt over de governance.
In het 'Regiodecreet' werd een verplichting opgenomen om maandelijks te rapporteren over de regiowerking aan het college van burgemeester en schepenen en minstens twee keer per jaar aan de gemeenteraad. De bijlagen worden meegegeven als rapportering in het kader van de regiovorming.
Regiodecreet van 3 februari 2023
Kadernota van 4 februari 2022