2023_GR_00334 - Toetreding tot kandidaat Nationaal Park Scheldevallei en goedkeuring van de samenwerkingsovereenkomst - Beslissing

Nationale Parken:

Het Vlaams Regeerakkoord 2019-2024 heeft de ambitie om verschillende Nationale Parken en Landschapsparken op te richten. Maatschappelijk staan we voor een aantal grote uitdagingen zoals de klimaatcrisis en de biodiversiteitscrisis. De Vlaamse regering heeft zich internationaal geëngageerd om deze een halt toe te roepen. Een deel van de oplossing voor deze crisissen ligt in een grootschalige, multidisciplinaire aanpak waarbij verschillende beleids- en bestuursniveaus langdurig samenwerken via een duidelijke en gedragen agenda. Enkel op die manier kunnen o.a. droogte, hitte, het uitsterven van planten en dieren, het verdwijnen van open ruimte succesvol worden bestreden. Tevens is het van belang dat de kwaliteit van het landschap wordt verbeterd met respect voor het erfgoed. De Vlaming heeft ook nood aan meer belevingsvolle open ruimte, groen en natuur en dit biedt ook hefbomen voor toeristische ontwikkeling van onze regio.

Nationale Parken Vlaanderen zijn omvangrijke gebieden met internationale uitstraling, een uitzonderlijke natuur en een unieke belevingswaarde, die een troef vormen op het vlak van recreatie en toerisme.  Een belangrijk criterium is dat de gebieden voldoende groot (minimaal 5.000 hectare bij aanvang) en robuust zijn om de uitzonderlijke natuur die ze bevatten op een duurzame manier te beschermen. 

Parkendecreet:

Het decreet houdende de Vlaamse Parken en algemene landschapszorg werd op 7 juni 2023 definitief goedgekeurd door het Vlaams Parlement. Op vrijdag 2 juni werd ook het Besluit van de Vlaamse Regering voor de 2de maal principieel goedgekeurd.

Naar aanleiding van sommige bezorgdheden en foutieve informatie die werd rondgestuurd bezorgde de Vlaamse overheid elke gemeente die deel uitmaakt van een gebiedscoalitie die meedingt naar het statuut van Nationaal Park een brief met daarin de correcte informatie rond de beoogde doelstellingen en de gevolgen verbonden aan een erkenning als Nationaal Park (zie brief in bijlage).

In het decreet staat o.a. specifiek vermeld:

• De erkenning als Vlaams Park of de werking van het parkbureau genereert geen verplichtingen of geen beperkende maatregelen boven op de vigerende regelgeving voor de houders van zakelijke rechten binnen of buiten een Vlaams Park of voor de gebruikers ervan, behoudens anders overeengekomen.
• De werking van een parkbureau en de uitvoering van het masterplan en de operationele plannen kunnen nooit afbreuk doen aan de gemeentelijke bevoegdheden, opdrachten of autonomie. Een parkbureau houdt bij het vervullen van zijn opdrachten rekening met het lokaal beleid, dat autonoom gevoerd wordt door de gemeenten op wier grondgebied het park gelegen is.
• Het masterplan en operationeel plan worden niet gezien als beleidsmatig gewenste ontwikkeling (documenten hebben dus geen effect op de vergunningverlening).

Kandidaat Nationaal Park Scheldevallei:

Op 19 april 2021 lanceerde de Vlaamse regering een oproep voor kandidaat Nationale Parken Vlaanderen. Tien gebiedscoalities dienden een kandidatuur. De Vlaamse overheid selecteerde hiervan 6 kandidaten voor de titel National Park Vlaanderen. Eind 2023 volgt de definitieve erkenning door de Vlaamse Regering van 4 parken die het label Nationaal Park Vlaanderen zullen mogen dragen. Eén van de kandidaten is de Scheldevallei.

De Scheldevallei is op internationaal vlak een uniek gebied met getijdennatuur. De Schelde stroomt hier samen met de Rupel, de Durme en de Dender tot een uitgestrekt netwerk van rivieren. Aan de Schelde zijn de getijden tot 170 km landinwaarts voelbaar met op sommige plaatsen een verschil tussen eb en vloed van wel zes meter. Een getijdennatuur zo diep in het landschap is uniek in Europa. Het gebied beschikt ook over authentiek en typisch erfgoed: oude meanders, turfputten, wielen, kastelen, steenbakkerijen, getijdemolens, historische steden, pittoreske dorpen met waterfronten, nautisch erfgoed... De Beneden-Dendervallei op grondgebied Aalst, Dendermonde en Lebbeke ligt binnen het afbakeningsgebied van het kandidaat Nationaal Park Scheldevallei. De Scheldevallei is de enige overgebleven kandidaat met riviernatuur als natuurlijke troef.

In 2022 werd voor de Scheldevallei een landschapsbiografie opgemaakt, waarbij het verleden en heden van de Scheldevallei onder de loep werd genomen met de focus op cultuurhistorische en landschapsecologische kenmerken. De landschapsbiografie vormt de basis van het masterplan, die de grote krijtlijnen voor de komende 24 jaar vastlegt. Tenslotte werd ook een operationeel plan opgemaakt voor de komende 5 jaar. Deze 3 documenten worden na 31 mei ingediend en beoordeeld door een jury voor de finale fase. 

Officiële beslissingen van de gemeenteraad van de betrokken steden en gemeenten kunnen nog worden nagestuurd tot 30 juni 2023.

Samenwerkingsovereenkomst: 

In aanloop naar de erkenning van het Nationaal Park Scheldevallei wordt de samenwerking tussen de verschillende partners en de daarop volgende oprichting en werking van de vzw Nationaal Park Scheldevallei geregeld via een samenwerkingsovereenkomst (SO). De samenwerkingsovereenkomst biedt een extra kader met afspraken en garanties voor de kandidatuur voor Nationaal Park Scheldevallei en verdere realisatie van de doelen binnen dit project.

De SO (zie bijlage) bevat o.a.:

• De inhoudelijke en strategische langetermijnvisie en de lange termijndoelstellingen, inclusief de aanduiding van de natuurkernen
• Het principieel akkoord voor de oprichting van de ‘vzw National Park Scheldevallei’ en het principieel akkoord van de partijen tot toetreding tot deze vzw,
• Een beschrijving van de organisatiestructuur van de op te richten rechtspersoon ‘vzw Nationaal Park Scheldevallei’
• Het budgettair engagement van de partijen.

Deze vier engagementen worden verder uitgediept in artikel 2 tot en met 5 van de samenwerkingsovereenkomst, volgens doelstellingen (art. 2-3), organisatiestructuur (art. 4) en budgettair engagement (art. 5). Na goedkeuring door alle partijen zal de samenwerkingsovereenkomst in werking treden voor onbepaalde duur (art. 6). Wijzigingen, aanvullingen of het beëindigen van de samenwerkingsovereenkomst wordt besproken in artikel 7.

De samenwerkingsovereenkomst bevat volgende bijlagen die mee goedgekeurd worden:

1. De afbakeningskaart met natuurkernen en principeverklaring
2. Management samenvatting van het Masterplan en Operationeel plan
3. Een beschrijving van de organisatiestructuur van vzw Nationaal Park Scheldevallei

Consensus Landbouw:

Om tegemoet te komen aan de ongerustheid vanuit de landbouw werd na intern overleg beslist om de landbouwgebruikspercelen op het grondgebied van Aalst (weergegeven op de landbouwgebruikskaart van het departement Landbouw en Visserij 2021, zie bijlage) voorlopig niet mee op te nemen in de afbakening van het Nationaal Park Scheldevallei, met uitzondering van de percelen in eigendom van Natuurpunt. Dit gaat over 33 ha van de 125 ha afgebakende natuurkern op grondgebied Aalst.

Er zal zo snel mogelijk een overleg worden georganiseerd met de betrokken landbouwers om ze correct te informeren en met de intentie om de ongerustheid en onduidelijkheid weg te nemen. Na dit overleg kunnen de percelen wel worden toegevoegd aan de natuurkern mits er voldoende garanties zijn dat er geen gevolgen zijn voor het landbouwgebruik.

Digitale inspraak:

Vanuit het coördinatieteam kandidatuur Nationaal Park Scheldevallei zal er een digitaal inspraakformulier worden opgemaakt dat indien gewenst door de verschillende communicatiekanalen van de betrokken steden en gemeenten kan worden verspreid. Via een weblink zullen bewoners naar een inspraakformulier worden geleid. Hier wordt gevraagd om naam, adres, beroep, eigenaar van grond of niet, … in te vullen. Vervolgens wordt er gevraagd om een korte vragenlijst in te vullen waardoor ze een beter zicht krijgen op het Nationaal Park en waardoor we extra info verzamelen. De aanwezigen krijgen vervolgens de kans om individueel de kaarten op perceelsniveau en de principeverklaring in te kijken. De mogelijkheid zal aanwezig zijn om hierover vragen te stellen. De verwerking van de resultaten gebeurt in de maand september en zal gebundeld worden in een rapport.

Op 27 juni 2022 stelde het college van burgemeester en schepenen de vraag aan de stuurgroep kandidaat Nationaal Park Scheldevallei om een deel van het natuurreservaat Beneden-Dender op grondgebied Aalst op te nemen in de afbakening van het Nationaal Park Scheldevallei.